دوستان اینترنتى‏

بخش اول
هر روز بر تعداد سایت‏ها افزوده مى‏شود و حجم عظیم اطلاعات با سرعتى باور نکردنى و به سهولت، مرز کشورها و قاره‏ها را در مى‏نوردد و اینترنت مى‏رود تا رؤیاى دهکده جهانى را تحقق بخشد. بر طبق آمار تکفا (توسعه کاربران فن آورى اطلاعات) تنها در آغاز سال 2003 میلادى تعداد 480میلیون نفر در دنیا از اینترنت استفاده نموده‏اند که این تعداد تا سال 2005 م. به 1.12 میلیارد نفر در جهان رسیده است.1
این در حالى است که اینترنت در ایران، بیش از آن که از جنبه‏هاى علمى - تحقیقاتى مورد بررسى قرار گیرد، با عناوینى چون وبلاگ، چت و ایمیل شناخته شده است. در چنین دنیایى، از پیام‏ها و تبلیغات سیاسى گرفته تا فیلم و موسیقى کرایه‏اى و از ردیابى یک بسته پستى تا شرکت دریک کنسرت با شکوه، همه وجود دارند. جالب است سرى هم به وبلاگ‏ها و چت روم‏هاى داخلى بزنیم تا معناى فناورى اطلاعات و کاربرد بهینه آن را بهتر درک کنیم.
حجم عظیمى از اطلاعات، در تبلیغات، حراج‏هاى اینترنتى، تشویق به خرید، شرط بندى‏ها، تصاویر نامناسب، دوست‏یابى و در همسریابى‏هاى اینترنتى خلاصه شده است. ایمیل‏هاى عاشقانه، طنزهاى اینترنتى غیر اخلاقى، حجم عظیمى از اشعار ناموزون و درد دل‏هاى کهنه، گفت‏وگو، چت‏هاى به ظاهر دوستانه و... همه سهم ما از این شبکه جهانى است.
سهولت در دسترسى به اطلاعات، موجب افزایش تغییرات اجتماعى و اقتصادى پیش بینى نشده‏اى گردیده است؛ اما پیشرفت‏هاى مذکور، حائز جنبه خطرناکى نیز مى‏باشد که پیدایش انواع جدید جرایم و نیز بهره بردارى از فن آورى جدید در ارتکاب جرایم سنتى، بخشى ازآن به شمار مى‏رود. علاوه بر این، عواقب و پیامدهاى رفتار مجرمانه، مى‏تواند خیلى بیشتر از قبل و دور از تصور باشد؛ از این جهت که محدودیت‏هاى جغرافیایى یا مرزهاى ملى آن را محدود نمى‏کند. فن آورى جدید، مفاهیم موجود را دچار چالش‏هایى ساخته است و جنایتکاران غالبا در مکان‏هایى به غیر از جاهایى که آثار و نتایج آنها ظاهر مى‏شود، قرار دارند.
فضاى سایبر، روان و قابل دسترس براى همگان، به خصوص براى کاربرانى است که على رغم تخصص و دانش خود، به اصول اخلاقى متعهد و پاى‏بند نبوده، اینترنت رااز اهداف متعالى و تعریف شده آن دور ساخته‏اند و «چو دزدى با چراغ آید، گزیده‏تر برد کالا».
این چنین است که هر روز بر تعداد جرایم اینترنتى افزوده مى‏شود. نفوذ به سایت‏هاى دولتى و خصوصى، رزرو کردن (Domain) بر اساس نام شرکت‏ها و افراد شناخته شده و باج خواهى از آنها، طراحى برنامه‏هاى مخرب، مانند سرقت و جنایت، نفوذ و هک کردن سایت‏ها، کلاهبردارى‏ها، نفوذ به کارهاى شخصى افراد، سرقت از کارت‏هاى اعتبارى و باقى جرایم که از طریق چت وایمیل صورت مى‏گیرد، نمونه‏اى از این جرایم است.
از سوى دیگر دست‏رسى آزادانه به سایت‏ها و ایمیل‏هاى غیراخلاقى (Spam)، درمعرض پیام‏هاى فورى بودن (Instant Messaging)و مسائل اتاق‏هاى گفت‏وگو (Chat Room) از جمله نگرانى‏هاى والدینى است که فرزندان آنها از اینترنت استفاده مى‏کنند.
بسیارى از سایت‏ها به صورت آزادانه از تصاویر غیراخلاقى به عنوان جاذبه در تبلیغات تجارى سود برده، در تبلیغات خود عنوان freesize و sex free را لحاظ مى‏نمایند و فیلم‏ها و عکس‏هاى مختلف را ارائه کرده، به صورت ناخود آگاه یا هدف‏مند، به تخریب پایه‏هاى اعتقادى و اخلاقى کاربران مى‏پردازند.
رواج قمار در اینترنت، معضل دیگرى است؛ به طورى که شماره آگهى‏هاى تبلیغاتى قمار خانه‏هاى اینترنتى از 911 هزار در سال 2003، به دو میلیون و پانصد هزار آگهى درسال 2004 افزایش یافته، از نظر حجم تبلیغات در اینترنت، در رده پنجم قرار گرفته است.2
علاوه بر همه موارد گفته شده، دوست یابى‏هاى اینترنتى ، فصل دیگرى را در ارتباطات جهانى رقم مى‏زنند.
فصلى پر از شعر و غزل و البته دوستى‏هاى کم خرج و نیز کم دردسرتر از دوستى‏هاى سنتى؛ فقط کلیک لازم است.
بسیارى از دوستى‏ها به مدد اتاق‏هاى گفت‏وگو و چت روم(Chat Room)هاى داخلى و خارجى، طعم دیگرى دارد؛ چون لازم نیست کسى را بشناسى و مجبور هم نیستى خودت را صادقانه معرفى کنى و به همین راحتى، یک سرگرمى به ظاهر شرافتمندانه پیدا مى‏کنى. اگر چه در بسیارى از کشورها افراد از چت، براى تبادل اطلاعات و دوست‏یابى‏هاى علمى - تحقیقاتى استفاده مى‏کنند ؛اما در ایران، جوانان ساعت‏ها به گفت‏وگوهاى تفریحى مى‏پردازند و متاسفانه این امر شامل دانشجویان نیز مى‏شود و اکثر آنان به دلیل آشنایى کمى که با زبان انگلیسى دارند، استفاده چندانى از سایت‏هاى خارجى و مطالب مفید آنها نداشته، بیشتر سرگرم گشت زنى دربین سایت‏ها و وبلاگ‏هاى تفریحى هستند و این البته شامل دانشجویانى نیز مى‏شود که به دلیل انجام پروژه پایانى، کارت رایگان استفاده از کارگاه کامپیوتر را دریافت مى‏کنند.
در گفت‏وگویى که با مسؤولین سایت دانشگاه داشتیم، آنها نیز این موارد را تایید کردند و در پاسخ به این مسأله که چرا در سایت دانشگاه، استفاده از chat و Yahoo Messenger ممنوع است، اذغان داشتند که علاوه بر یک سرى محدودیت‏هاى فنى سایت، مسأله عمده در ممنوعیت این موارد، استفاده نادرست دانشجویان مى‏باشد و در حالى که آنان متقاضى استفاده از سایر نرم افزارها هستند، اما به جز تعدادى از دانشجویان فنى - مهندسى، سایر دانشجویان بیشتر به مسائل تفریحى پرداخته، در اکثر اوقات، مشغول چک کردن ایمیل خود هستند و حتى بارها اتفاق افتاد که بین دو سایت واقع در دانشگاه، فقط ایمیل رد و بدل شده است.
با این تفاسیر، بسیارى از افراد همچنان مشغول استفاده از اتاق‏هاى گفت‏وگو مى‏باشند. درچنین محیط مجازى که تنها با یک آدرس ایمیل، یک ID و با یک سرى User Name روبه‏رو هستیم، فقط مى‏توان با افکار اشخاص آشنا شد(آن هم اگر که شخص مقابل صادق باشد که البته در صد این افراد بسیار کم است) و نکته مهم آن است که وقتى دوستى‏هاى قدیمى و ارتباطات صمیمى هر چند محکم، آسیب‏پذیر و شکننده‏اند چگونه مى‏توان به دوستى‏هاى اینترنتى خوش‏بین بود؛ حتى اگر آن شخص زیبا بنویسد و خوب صحبت کند، نمى‏توان با یک ID و صدا، کسى را شناخت و به او اطمینان کرد. دوستى‏هاى اینترنتى، پیش از آن که به دوستى‏هاى مفید و سازنده تبدیل شوند، به نوعى تفریح و عادت مبدل خواهد شد.
به مدد این شبکه جهانى، انواع کارت پستال، انیمیشن، پیغام‏هاى دوستانه و تبریک، به هر مناسبتى به راحتى و تنها با چند بار کلیک کردن به آدرس مورد نظر ارسال مى‏شود. با آن که در اکثر اوقات دیدارى در کار نیست، اما پیغام‏هاى الکترونیکى وظیفه خود را به نحو احسن انجام مى‏دهند؛ به خصوص اگر نویسنده پیغام‏ها، دستى در ادبیات ملل و اشعار دوستانه داشته باشند. از این رو کیوسک‏هاى مطبوعاتى، دکه‏هاى فروش سیگار، انتشاراتى‏ها، موبایل فروشى‏ها، سوپرمارکت‏ها و این اواخر ساندویچى‏ها هم، محل‏هاى عمده فروش کارت‏هاى روزانه و شبانه اینترنتى محسوب مى‏گردند. دوستى مى‏گفت: «ایران، بیشترین تعداد استفاده کنندگان از Chat Roomها را به خود اختصاص داده است»؛ اتاق‏هاى گفت‏وگویى که سود جویان، طعمه‏هاى خود را در آن جا مى‏یابند.
جایى که معلوم نیست با چه کسى روبه‏رو هستى و هر کس با شخصیتى متفاوت با آن چه که هست، خود را معرفى مى‏کند؛ «بانام مستعار، قیافه مستعار، شغل و تحصیلات و حتى عقاید مستعار که فرسنگ‏ها با خود واقعى آنها فاصله دارد» و در این میان، بسیارى از افراد، خوشبینانه به آنها اعتماد مى‏کنند و متأسفانه مورد سوءاستفاده قرار مى‏گیرند.

پى نوشت:

www.ItIran.com .1
in Iran weblog.galile .2

پرسمان شماره 18